Ba tháng liên tiếp, xuất khẩu rau quả ghi nhận sự sụt giảm khi mặt hàng chủ lực – sầu riêng – tiếp tục gặp trở ngại. Nếu tình hình này không được cải thiện, mục tiêu xuất khẩu cả năm của ngành có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Giá sầu riêng tăng nhưng rào cản xuất khẩu chưa được gỡ bỏ
Tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, giá sầu riêng trong tháng qua đã tăng từ 20.000 – 50.000 đồng/kg so với tháng trước. Cụ thể, sầu riêng Ri6 hiện có giá dao động từ 70.000 – 100.000 đồng/kg, trong khi sầu riêng Thái có giá từ 90.000 – 150.000 đồng/kg, tùy theo chất lượng. Việc giá tăng đúng vào mùa thu hoạch giúp nhà vườn phấn khởi, trong khi các doanh nghiệp cũng bắt đầu thu mua mạnh sau thời gian quan sát thị trường.
Tuy nhiên, theo quy định từ phía Trung Quốc, tất cả sầu riêng xuất khẩu, dù tươi hay đông lạnh, đều phải có giấy chứng nhận kiểm nghiệm từ các trung tâm được chỉ định. Ông Henry Bùi, Giám đốc một trung tâm kiểm định thuộc danh sách phê duyệt, cho biết: “Số lượng mẫu kiểm nghiệm tăng mạnh, tỷ lệ đạt chuẩn cũng trên 90%, cho thấy sự tuân thủ quy định của doanh nghiệp và người sản xuất đang cải thiện đáng kể.”
Dù vậy, xuất khẩu sầu riêng vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Một số lô hàng khi đến cửa khẩu bị trả lại do lỗi trong quy trình kiểm nghiệm. Có trường hợp doanh nghiệp chỉ lấy mẫu từ một phần nhỏ của lô hàng thay vì xét nghiệm toàn bộ, khiến một số sản phẩm không đạt tiêu chuẩn khi Hải quan Trung Quốc kiểm tra lại.
Xuất khẩu rau quả sụt giảm ba tháng liên tiếp
Số liệu sơ bộ từ hải quan cho thấy trong tháng 3, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 421 triệu USD, giảm 10,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế ba tháng đầu năm 2025, tổng giá trị xuất khẩu rau quả đạt 1,1 tỷ USD, thấp hơn 13,2% so với cùng kỳ năm trước.
“Năm 2024, rau quả Việt Nam đã có một năm thành công với kim ngạch vượt 7 tỷ USD, nhưng việc phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc và một số mặt hàng chủ lực như sầu riêng đang là điểm yếu lớn. Nếu không sớm có giải pháp, xuất khẩu cả năm 2025 có nguy cơ giảm sút so với năm trước”, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT), cảnh báo.
Nâng cao chất lượng, mở rộng thị trường xuất khẩu
Chuyên gia nhận định rằng để phát triển bền vững, ngành rau quả Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường và chú trọng hơn vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm. Ông Henry Bùi nhấn mạnh: “An toàn thực phẩm là yếu tố quan trọng nhất để tiếp cận thị trường quốc tế. Không có cách nào khác ngoài việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật.”
Ngoài Trung Quốc, các thị trường như Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc đang có nhu cầu nhập khẩu rau quả lớn. Năm 2024, Mỹ nhập khẩu hơn 60 tỷ USD rau quả, trong đó Việt Nam đứng thứ 15 với kim ngạch 463 triệu USD. Trong hai tháng đầu năm nay, xuất khẩu rau quả Việt Nam sang Mỹ đạt 101 triệu USD, tăng 65,5% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy tiềm năng lớn nếu doanh nghiệp biết tận dụng cơ hội.
Khu vực Đông Á cũng là điểm sáng khi Hàn Quốc đã nhập 315 triệu USD rau quả từ Việt Nam trong năm 2024, tăng 39%, còn Nhật Bản đạt 203 triệu USD, tăng 15%. Bên cạnh các thị trường này, Việt Nam cần đẩy mạnh xuất khẩu sang các quốc gia có hiệp định thương mại tự do (FTA) để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.
Với những thách thức hiện tại, ngành rau quả Việt Nam cần nhanh chóng có những điều chỉnh phù hợp, không chỉ đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng mà còn mở rộng thị phần, giúp ngành xuất khẩu duy trì đà tăng trưởng trong thời gian tới.
